Aanvraag Procesondersteuning Regionale versnelling goedgekeurd
Het klimaat verandert. De stijging van de gemiddelde temperatuur brengt extremer weer met zich mee. Het resultaat: wateroverlast, hittestress, schade aan groen en fundering. Het is belangrijk dat onze ruimtelijke inrichting klimaatbestendig is. Daar wordt met de RMA-opgave Waterveiligheid & Klimaatadaptatie en de opgave Bodemdaling hard aan gewerkt. Met de goedkeuring van de aanvraag Procesondersteuning regionale versnelling, krijgt het ontwikkelen van plannen om ons werkgebied weerbaarder te maken tegen klimaatveranderingen, een flinke impuls. We ontmoeten de ambtelijk trekkers Maureen Pesman en Pieter Sollie, wethouder Teunis Jacob Slob en Mathieu Gremmen, heemraad van Waterschap Rivierenland.
In november 2018 zijn in het Bestuursakkoord Klimaatadaptatie door het kabinet afspraken gemaakt over de uitvoering van het Deltaplan Ruimtelijke adaptatie. “Eén van de onderdelen van dit Deltaplan is de regeling Procesondersteuning Regionale versnelling”, vertelt Teunis Jacob Slob. “Voor onze regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden is de aanvraag voor deze regeling onlangs goedgekeurd. Daardoor kunnen we een versnelling aanbrengen bij het in beeld brengen van aanpassingen en maatregelen die nodig zijn om de gevolgen van de klimaatverandering in ons werkgebied aan te pakken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan wateroverlast enerzijds en droogte anderzijds. Kortom, we willen dat het gebied weerbaarder wordt tegen deze negatieve effecten van klimaatverandering, dat er bijvoorbeeld een betere balans ontstaat in de verschillen tussen droogte en wateroverlast.”
Te droog….
“En dat is geen overbodige luxe” vult Mathieu Gremmen de wethouder aan. “Kijk maar hoe vaak we in dit gebied worden geconfronteerd met droogte en wateroverlast. De frequentie wordt steeds hoger. Zo was vorig jaar extreem droog. En dit jaar was het tot begin juni weer heel droog. Boeren waren al vroeg in het jaar aan het beregenen. Dit in tegenstelling tot de wijnboeren. Die wrijven zich bij droogte in de handen.” Wijnboeren in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden? “Ja”, zegt Mathieu Gremmen. “Door heel Nederland zie je wijnbouw ontstaan. Dit is een duidelijk resultaat van versnelde verandering van het klimaat. In de zeventiger jaren telde Nederland één wijnboer: de Apostelhoeve in Maastricht; vandaag de dag hebben we bijna 100 wijnboeren, verspreid door heel Nederland, van Limburg tot zelfs in Groningen!”
… of te nat
Naast droogte kennen we ook problemen van een te veel aan regenwater. “Neem bijvoorbeeld de wateroverlast in Hardinxveld-Giessendam in juli 2014. Een gigantische hoosbui veroorzaakte daar toen enorme wateroverlast. Normaal komt -of moet ik zeggen kwam? – dat één keer in de 100 jaar voor. Maar nu niet. Een jaar later -in augustus 2015- was het weer raak. Overmatige regenval zorgde er wederom voor dat veel Hardinxvelders het niet droog hielden. En afgelopen juni moest het waterschap door de hevige regenval extra pompen inzetten voor Hardinxveld en Kinderdijk. Het zijn de zichtbare voorbeelden van effecten van klimaatverandering die de noodzaak van klimaatadaptie -zoals in de RMA-opgave beschreven- onderschrijven”, aldus de heemraad.
Aan de slag
“In 2017 zijn we van start gegaan met deze RMA-opgave” vertelt Pieter Sollie. “Daarnaast zijn we vorig jaar -in lijn met de landelijke afspraken- begonnen met het maken van een klimaatatlas voor ons werkgebied. In deze atlas zitten kaartbeelden die info geven over bijvoorbeeld wateroverlast, hitte, droogte en het risico op overstromingen. Op basis van deze klimaatatlas hebben we onlangs een stresstest laten uitvoeren. Dit geeft waardevolle resultaten. Want nu weten we wat in onze regio de zwakke plekken zijn als je kijkt naar wateroverlast, hitte, droogte en het risico op overstromingen.”
Proces versnellen
Nu de stresstest bijna klaar is , is het tijd voor de volgende stap: het gesprek in de regio aan gaan om met elkaar te bepalen wat en hoe groot de risico’s zijn verbonden aan wateroverlast, hitte, droogte en overstromingen. Pieter Sollie: “Als we inzicht hebben in de klimaatkwetsbaarheden, kunnen we een strategie gaan maken voor klimaatadaptatie. Met het geld dat we gekregen hebben voor de procesondersteuning gaan we dit proces versnellen. De bedoeling is dat we na de zomer met de gesprekken starten. De strategie en uitvoeringsagenda moeten dan conform planning in de loop van volgend jaar klaar zijn. Dit betekent dat we medio 2021 concreet kunnen beginnen met uitvoering van klimaatadaptie.”
Bodem zakt en zakt en zakt…
Eén van de gevolgen van klimaatveranderingen is bodemdaling. Een serieus probleem dat volgens onderzoek van het Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-Informatica in met name veen- en kleigebieden sneller verloopt dan we dachten. De droogte van afgelopen jaar versterkt dit proces. “Eén van de grootste uitdagingen als het gaat om het klimaat, is in onze regio de droogte”, vertelt Maureen Pesman. “Door de relatief warme en droge zomers drogen veenbodems meer uit, waardoor de oxidatie toeneemt en een snellere bodemdaling optreedt. Dit is een onomkeerbaar proces, dat we met de juiste maatregelen waarschijnlijk alleen kunnen vertragen.”
Accelerator
Een groot gedeelte van de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden wordt met de ernstige problematiek van inklinking van slappe bodem en veenoxidatie geconfronteerd. Maureen Pesman benadrukt dat door de honorering van de aanvraag de RMA-opgave bodemdaling sneller tot uitvoering kan worden gebracht. Centraal staat volgens haar onder andere het inventariseren van de omvang van het probleem. “Het is belangrijk dat we in kaart brengen hoe groot het probleem van bodemdaling hier is. We willen als overheid onze inwoners bedienen met juiste informatie. Als inwoners een plan hebben om huizen te bouwen, dan moet je info kunnen geven over de status van de bodem.” “Dan weten inwoners waar men aan begint en hoe men moet bouwen”, vult Teunis Jacob Slob aan. Hij vervolgt: “Daarnaast moeten we bekijken welke maatregelen we kunnen nemen om die bodemdaling te vertragen; uiteraard met behoud of aanpassing van het gebruik, zodat onze inwoners in de prachtige Alblasserwaard en Vijfheerenlanden kunnen blijven wonen, werken en recreëren.”