De regionale Eo Wijersprijsvraag voor de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden heeft niet één maar twee winnaars opgeleverd: K.A.S architectuur-stedebouw en Freelandschap met hun plan Transformatie vanuit Kernlanden èn Peter de Ruyter Landschapsarchitecten & team met het plan Meer WAARD!. De derde genomineerde, Rho adviseurs, viel met Boer aan het roer buiten de prijzen. Dit plan werd overigens wel met veel lof beoordeeld door de landelijke jury, die aangevuld was met de streekjuryleden Roelof Bleker (oud-dijkgraaf) en Dirk van der Borg (oud-burgemeester van de gemeente Molenlanden). Tijdens de regionale slotbijeenkomst op 2 september in Theater Vianen reikte Dirk van der Borg de prijzen uit.
Vorig jaar september, tijdens de jaarlijkse conferentie RMA van de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden, maakte Dick Verwoert (ambtelijk trekker RMA-opgave Landschapsontwikkeling) bekend dat de deelnemers van de RMA-opgave Landschapsontwikkeling benaderd waren om deel te nemen aan de Eo Wijers prijsvraag. Voor deze prijsvraag is de Eo Wijersstichting op zoek naar verrassende ideeën, slimme ontwerpoplossingen en een scherpe visie voor het platteland van morgen. Het thema van deze 11e editie is ‘Verrukkelijk Landschap, naar een aantrekkelijk en vitaal platteland’. Oftewel, wat zijn de stappen die we moeten zetten in de omslag naar een duurzame en circulaire landbouw, die zowel de voedselproductie als de verblijfskwaliteit van het land versterkt. Het thema is succesvol uitgewerkt in de prijswinnende plannen Meer WAARD! en Transformatie vanuit Kernlanden.
Meer WAARD!
Dirk van der Borg vertelt dat de jury een wisselwerking signaleerde tussen de inzendingen en dan vooral tussen Meer WAARD! en de Transformatie vanuit Kernlanden. “Tijdens ons juryoverleg constateerden wij dat deze twee inzendingen bij elkaar horen. Ze hebben elkaar nodig, sluiten naadloos op elkaar aan. Kortom: ze verdienen allebei de eerste prijs!”, aldus Dirk van der Borg. Hij vertelt dat Meer WAARD! volgens de jury een regionaal verhaal voor de lange termijn biedt; het bevat oplossingen waarmee boeren vooruit kunnen. “De bodemkwaliteit en het watersysteem zijn weer leidend in het bepalen van het grondgebruik en de landschappelijke waarde die daaruit voortkomt. In ruimtelijk opzicht gaat het om het tegengaan van bodemdaling door het vernatten van de Binnenwaard en de aanplant van een klimaatbos op de overgang van Alblasserwaard naar Vijfheerenlanden om de sponswerking van De Zouwe te vergroten.” Het team van Meer WAARD! pleit voor een ruilverkaveling nieuwe stijl, een zogenoemde ‘waardenverkaveling’, waarmee onder auspiciën van een ‘waardencommissie’ urgente doelen als bodemkwaliteit, CO2-uitstoot en natuurontwikkeling hand in hand gaan met economische perspectieven voor boerenbedrijven. Hierbij moet gedacht worden aan bijvoorbeeld gezamenlijke mestverwerking of hooiopslag.
Transformatie vanuit Kernlanden
Het prijswinnende ontwerpplan van K.A.S architectuur-stedebouw lanceert het idee dat de sleutel van de vernieuwing van het platteland in de kernrandzone ligt, dus in het grensgebied tussen buitengebied en woonkern. De kernranden moeten mede verantwoordelijk worden voor de transitie die de landbouw moet doormaken. De inzenders leggen tegelijkertijd een koppeling met de aanpak van vraagstukken die in de randzones spelen, zoals verrommeling en een latente behoefte aan woningbouw. Transformatie vanuit Kernlanden biedt een krachtig en concreet instrument om de in Meer WAARD! bepleite grondruil voor elkaar te krijgen. De jury roemt de keuze om specifiek te werk te gaan: “In het ene dorp vragen de cultuurhistorische waarden om versterking; in het andere dorp ligt de opgave in het verbeteren van de stad-landverbinding en in weer een ander dorp in het opwekken van duurzame energie. Door rond elk dorp heel precies de opgave te formuleren, daar het ruilproces op in te richten en elke kavel een ‘opdracht’ mee te geven, is het reëel dat daadwerkelijk een beweging op gang komt waarmee op regionaal niveau de ‘juiste boer op de juiste plek belandt’ ”, aldus het juryrapport.
Nationale slotbijeenkomst
De nationale slotbijeenkomst van de 11e Eo Wijers-prijsvraag is op woensdag 23 september 2020 in Tilburg. Dan worden alle deelnemende teams in de spotlight gezet en wordt bekend gemaakt wie de Eo Wijers Award wint. Naast de teams van regio Alblasserwaard en Vijfheerenlanden behoren teams uit Twente, Kempen & Groote Heide en Zuid-Limburg tot de kanshebbers.